Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vertegenwoordigt ongeveer 1/4 van de bruto toegevoegde waarde die geproduceerd wordt door de hightechsectoren in België, en 1/6 van de Belgische ondernemingen die actief zijn in die sectoren. Om welke sectoren en diensten gaat het, en hoe belangrijk zijn ze voor de Brusselse economie? Zijn de Brusselse werknemers actief in die sectoren en kunnen ze de vergelijking met andere Europese hoofdsteden doorstaan?
Wat wordt bedoeld met "hightechsector"?
Eurostat heeft de activiteitensectoren ingedeeld volgens hun technologisch niveau en het niveau van de vereiste kennis op basis van de intensiteit bij R&D ten opzichte van de toegevoegde waarde en het aandeel van de werknemers dat over een diploma hoger onderwijs beschikt. Er werden twee hightechtakken (HT) onderscheiden in de productiesector en 6 in de dienstensector [cijfers Eurostat, Nace Rev. 2, 2008]:
De twee hightechtakken van de productiesector zijn:
- de farmaceutische industrie;
- de productie van elektronische, optische en IT-producten.
In de dienstensector groeperen de sectoren voor hightech en met een hoog kennisniveau de meeste sectoren voor informatie en communicatie, evenals de R&D-sector :
- productie van films, video's, televisieprogramma's, geluidsopnames en muzikale bewerking;
- programmering en uitzending van radio- en televisieprogramma's;
- telecommunicatie;
- programmering, consultancy en andere IT-activiteiten;
- informatiediensten;
- wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke ontwikkeling.
Brussel: een ware kweekvijver van hightechondernemingen
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vertegenwoordigt 18% van de geproduceerde bruto toegevoegde waarde (BTW) in België, maar dat aandeel stijgt tot 24% voor de hightechsectoren. Brussel staat op een uitstekende positie voor wat betreft het aantal ondernemingen dat actief is in deze sectoren: 17% van de hightechondernemingen is gelegen in Brussel, terwijl 11% van de Belgische ondernemingen voor alle sectoren samen Brussels is.
In 2015 bedroeg het het aandeel van opgerichte ondernemingen in de HT-sector (= het aandeel opgerichte HT-ondernemingen van het gemiddelde aantal ondernemingen die actief zijn in deze sector) 12,6%, wat overeenstemt met het gemiddelde oprichtingspercentage in het BHG. 23% van de personen die in hoofdberoep tewerkgesteld zijn in takken van de HT-activiteiten, werkt in Brussel.
Binnen het geheel van de activiteitensectoren vertegenwoordigen de hightechtakken in Brussel 5% van de tewerkstelling en 7 tot 8% van de geproduceerde bruto toegevoegde waarde van de actieve en nieuwe ondernemingen.
De hightechsectoren worden overheerst door drie grote sectoren in het BHG:
-
telecommunicatie (42% van de brtw en bijna 9% van het aantal ondernemingen), programmering, consultancy en andere IT-activiteiten
-
informatiediensten (29% van de brtw en 68% van de ondernemingen)
-
de productie van bioscoopfilms, video's, televisieprogramma's, geluidsopnamen en muzikale bewerking en programmering en uitzending van radio- en televisieprogramma's (19% van de brtw en de ondernemingen).
Voor wat betreft tewerkstelling spant de sector programmering, consultancy en andere IT-activiteiten en informatiediensten de kroon voor personen in hoofdberoep: gemiddeld 12.670 in 2014 (loontrekkenden en zelfstandigen samen), ofwel 38% van de tewerkstelling in hightech te Brussel. De sectoren telecommunicatie (10.580 banen) en filmproductie (...) en programmering en uitzending (6.461 banen) vertegenwoordigen respectievelijk 32% en 20% van de tewerkstelling in de HT-sector in het BHG.
6% van de Brusselaars is actief in hightechsectoren
Met een tewerkstelling van 6% in hightechsectoren voor de Brusselaars, loopt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ruimschoots voor op de andere Belgische gewesten, waar ongeveer 4% van de actieve bevolking in de hightechsectoren tewerkgesteld is. Volgens de enquête over de werkkrachten (2015) zijn ongeveer 27.000 Brusselaars tewerkgesteld in deze activiteitensectoren.
Wat betreft de provincies staat Waals-Brabant op de eerste plaats met een aandeel van 8,5% inwoners die een activiteit uitoefent in een hightechsector. De aanwezigheid van het bedrijf GSK in Waals-Brabant - een relatief weinig dichtbevolkte provincie met ongeveer 160.400 tewerkgestelde personen - verklaart grotendeels het hoge percentage in deze provincie.
In vergelijking met andere Europese hoofdsteden bevindt Brussel zich echter onder het Europese gemiddelde: 6% tegenover gemiddeld 7% voor de 24 regio's die in aanmerking werden genomen. In de meest performante regio's bedraagt de tewerkstelling in hightechsectoren 9 tot 10%. De Finse en Deense hoofdsteden staan op de eerste en tweede plaats, maar ook voor de hoofdsteden van Slowakije, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Spanje liggen de percentages minstens 20% hoger dan het gemiddelde.
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest behaalt slechts een zwakke score voor het aandeel tewerkgestelden in de hightech productiesectoren (0,8% tegenover gemiddeld 1,3% in de Europese hoofdsteden), maar loopt gelijk met het gemiddelde van de Europese hoofdsteden voor wat betreft de tewerkstellingsgraad in de dienstensectoren met een hoog technologiegehalte en een hoog kennisniveau in België in 2014-2015 (5,6% tegenover 5,8% voor de Europese hoofdsteden).
In België heeft Waals-Brabant het grootste aandeel tewerkgestelden in industriële hightechtakken (3,9%), terwijl het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Vlaams-Brabant en Waals-Brabant zich onderscheiden met aanzienlijk hogere percentages voor wat betreft het aandeel van de bevolking dat tewerkgesteld is in de dienstensectoren met een hoog technologiegehalte en een hoog kennisniveau (respectievelijk 5,6%, 5,2% en 4,6% tegenover 3,2% voor België).
De tewerkstellingsgraad van vrouwen in hightechsectoren leunt aan tegen het gemiddelde van de Europese hoofdsteden
De Brusselse vrouwen zijn relatief minder aanwezig dan Brusselse mannen in de hightechsector: in de periode 2014-2015 was de tewerkstellingsgraad van mannen in deze sector 70% hoger dan die van vrouwen. Ook al is het aandeel van de vrouwen die actief zijn in de industriële hightechsectoren ongeveer hetzelfde als voor mannen, toch zijn ze duidelijk minder aanwezig in de informatie- en communicatiesector (de uitgeverijsector niet inbegrepen) en de sector voor wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke ontwikkeling: 4% van de Brusselse vrouwen is tewerkgesteld in deze hightech dienstensectoren, tegenover 7% van de Brusselse mannen.
Vergeleken met de andere Europese hoofdsteden situeert Brussel zich in het Europees gemiddelde voor wat betreft het aandeel van vrouwen in hightechsectoren. De regio's met de hoogste percentages zijn Boekarest (5,8%), Londen - Inner London (West) - (5,7%), Madrid (5,6%) en Helsinki (5,3%).
Bijna 1 op de 5 Belgische vrouwen actief in de hightech dienstensector is Brusselse
Brusselse vrouwen zijn duidelijk actiever in hightechsectoren dan de vrouwelijke bevolking in de andere gewesten. In België is 9% van de tewerkgestelde vrouwen Brussels, maar voor de hightech dienstensector loopt dat cijfer op tot 19% en tot 14% voor de hightechtakken van de industrie en diensten. Bijna 1 vrouw op de 5 met een activiteit in dienstensectoren met een hoog technologiegehalte en een hoog kennisniveau is Brussels, terwijl dat 1 op de 7 is voor de mannelijke bevolking.
Heeft u belangstelling voor dit onderwerp?
Eurostat publiceert tal van statistische gegevens over wetenschap, technologie en de digitale samenleving op nationaal en/of gewestelijk niveau. De Hoge Raad voor de Werkgelegenheid heeft ook recent een verslag over de digitale economie en de arbeidsmarkt gepubliceerd (juni 2016), met een bijzondere focus op hightechsectoren.
Impulse.brussels stimuleert en ondersteunt de ontwikkeling van innoverende Brusselse hightechondernemingen via haar clusters en ondernemingsnetwerken (ecobuild.brussels, greentech.brussels, lifetech.brussels, screen.brussels en software.brussels).
Bent u actief in een van die sectoren? Ontdek het dienstenaanbod op de website van de cluster of het ondernemingsnetwerk en neem contact op voor meer info.
Bronnen: NBB (brtw, werkgelegenheid); ADS (ondernemingen, oprichtingen); Eurostat (Brusselaars tewerkgesteld in HT).