Crowdfunding in België: stand van zaken

Verschillende modellen die niet met elkaar moeten worden verward

Crowdfunding, letterlijk financiering door de 'menigte', vormt een alternatieve oplossing voor de financiering van zeer uiteenlopende projecten, waaronder ondernemingsprojecten.

In het merendeel van de gevallen stelt de vereniging van een groot aantal personen die een klein bedrag investeren, projectdragers in staat het benodigde kapitaal bijeen te brengen.

Om eventuele verwarring te voorkomen, is het belangrijk om eraan te herinneren dat er 4 grote categorieën crowdfundingoplossingen zijn (4 modellen):

1. Equity Crowdfunding (kapitaal): waarbij het publiek aandeelhouder van de vennootschap wordt. Het publiek wordt houder van aandeelbewijzen (aandelen) in ruil voor geïnvesteerde fondsen.
   In België is de leider op het gebied van equity crowdfunding MyMicroInvest.  In 2014 hebben particulieren via dit platform € 1.050.000 geïnvesteerd in 12 projecten. Professionele investeerders hebben € 2.775.000 geïnvesteerd.

2. Lending Crowdfunding (lening): waarbij het publiek crediteur van de vennootschap wordt. Het publiek wordt houder van schuldbewijzen in ruil voor geleende fondsen die het bedrijf na verloop van tijd in principe met rente moet terugbetalen.
   In België is Look & Fin het toonaangevende platform van dit model crowdfunding met een geleend bedrag van € 1.350.000 in 2014 aan 10 projecten.

3. Reward Crowdfunding (diverse tegenprestaties): waarbij het publiek fondsen in een project inbrengt in ruil voor verschillende vormen van (niet-financiële) tegenprestaties; de vooraankoop van goederen of diensten die verband houden met het project is een klassieke optie. Het merendeel van de Belgische platformen werkt volgens dit principe.
   Het Franse platform Kiss Kiss Bank Bank, dat ook in België actief is, is op onze markt leider wat reward crowdfunding betreft. Alle op dit platform gepresenteerde projecten samen hebben in 2014 € 14.485.000 opgehaald.
   NB: er is geen specifieke informatie voor België beschikbaar(!)

4. Donation Crowdfunding (donatie): waarbij het publiek geld doneert aan een project zonder enige vorm van tegenprestatie.

De vier bovenstaande modellen verschillen sterk van elkaar, met name wat betreft de strategische, wettelijke, fiscale of boekhoudkundige gevolgen voor de projectdrager.

De platformen die de eerste twee modellen aanbieden, zijn onderworpen aan veel strengere nationale wettelijke regels, wat in het bijzonder een moeilijkere werking buiten hun landsgrenzen met zich meebrengt.

Naast de hierboven genoemde leiders op de Belgische markt hebben de Belgische investeerders keus te over als het om platformen gaat: Ulule, Indiegogo, Bolero, Appsfunder, Crofun, Angel.me, Growfunding enz. NB: zelfs al heeft een deel van deze platformen nog niet echt een aanzienlijk activiteitenvolume.

We merken hierbij op dat Belgische projecten gebruik kunnen maken van het Amerikaanse platform Kickstarter, dé wereldwijde referentie op het gebied van crowdfunding, maar dat hier bepaalde voorwaarden aan verbonden zijn.

Enkele veelzeggende cijfers

Volgens de studie die KPMG eind 2014 uitvoerde over crowdfunding in België, vertoont het aantal transacties en het bedrag van de ingezamelde fondsen een stijgende lijn, maar liggen ze proportioneel gezien veel lager dan de ons omringende markten:

• Stijging van 80% ten opzichte van het jaar 2013: er werd meer dan 2 miljoen euro uitgegeven.

• De crowdfundingmodellen zijn in evenwicht.

  Het opgehaalde bedrag bestond in 2014 voor 29 % uit aandelen, voor 33 % uit donaties & rewards en voor 38 % uit leningen. Binnen deze drie modellen is er een duidelijk verschil geconstateerd in de gemiddelde investering: voor donaties & rewards is het bedrag laag (90 euro gemiddeld), voor leningen en aandelen liggen de bedragen hoger (van 600 tot 2.000 euro gemiddeld).

• De commerciële projecten profiteren het meest van de crowdfundingmiddelen (85%)

  

• Een crowdfundingproject levert gemiddeld 21.000 euro op.

• Waar de Belgen gemiddeld 0,11 euro investeren, stijgt dit bedrag voor de Fransen tot 1,20 euro, voor de Nederlanders tot 1,58 euro en bereiken de Britten zelfs een bedrag van 1,78 euro.

• KPMG heeft berekend dat crowdfunding de komende jaren aanzienlijk zal stijgen in België: 4.170.000 euro in 2015 en 6.645.000 euro in 2016. De groei is dus exponentieel, maar er is nog geen sprake van dat we onze buurlanden inhalen.

Er zit beweging in de laatste maanden!

Er is de laatste maanden een duidelijke ontwikkeling zichtbaar in België.

a) Wat de platformen en banken betreft

• In februari 2014: Het Franse (reward) crowdfundingplatform Kiss Kiss Bank Bank, waarop een groot aantal Belgen al een beroep deed, komt naar België.

• Er worden nieuwe platformen of hybride formules gecreëerd, waarvan sommige tot doel hebben de plaatselijke economie te ondersteunen, zoals BeFund en Crowd’in in Luik.

• Bepaalde banken besluiten ook aan deze evolutie deel te nemen en sluiten partnerschappen af met bestaande platformen of richten hun eigen platform op. Crowdfunding vertegenwoordigt dan ook een geweldige kans voor de banken. Het is algemeen bekend dat Belgen de voorkeur geven aan zekerheid (reden waarom crowdfunding hier een beetje achterblijft). Dankzij hun 'vertrouwensfactor' kan de tussenkomst van een bank in het proces de particuliere investeerders enigszins geruststellen.
  En in december 2014:

  • De bank KBC lanceert haar eigen crowdfundingplatform Bolero, dat uitsluitend bedoeld is voor kmo's die klant zijn bij KBC (geen start-ups). Het platform biedt de 4 mogelijke modellen aan.

  • BNP Paribas Fortis, Keytrade Bank en het (equity) crowdfundingplatform My Micro Invest sluiten een partnerschap af.

• Bepaalde platformen besluiten of overwegen hun diensten uit te breiden naar andere modellen, bijvoorbeeld van equity naar lending en omgekeerd.

b)   Wat het wetgevend kader betreft

• In april 2014: het wetgevingskader waaraan (equity & lending) crowdfundingactiviteiten onderworpen zijn in België wordt gewijzigd.

  Het federaal parlement stemde op voorstel van minister Geens voor een wijziging van het geldend wetgevend kader voor (equity & lending) crowdfunding. Voortaan stijgt het bedrag waaronder een crowdfundingtransactie niet binnen het kader van het 'openbaar beroep op het spaarwezen' valt van minder dan 100.000 euro naar minder dan 300.000 euro. Deze positieve ontwikkeling gaat echter gepaard met een beperking van het geïnvesteerde bedrag per crowdfunder tot maximaal 1.000 euro. Er zijn dus voor- en nadelen aan deze ‘versoepeling’ van het wetgevend kader verbonden.

• De (Belgische) publieke en politieke sferen stellen zich vragen over de mogelijkheid om (met name fiscale) maatregelen te nemen om de ontwikkeling van crowdfunding te stimuleren.

• Op Europees vlak is de crowdfundingmarkt nog bijzonder versnipperd. Er bestaan grote verschillen tussen de landen als het gaat om het regelgevingskader en de invoering van het concept crowdfunding zelf. Initiatieven om de transparantie te verhogen en de regelgevingen te harmoniseren worden vooral geopperd en gesteund door het European Crowdfunding Network (ECN), een structuur die in 2013 werd opgericht en inmiddels zo'n 700 leden over de hele wereld telt. Voor het 2^e achtereenvolgende jaar heeft het ECN de verschillende regelgevingen die in de wereld van kracht zijn verzameld in een document dat kan worden gedownload op de website van het netwerk (editie 2014).

Enkele Brusselse projecten en ondernemingen die gebruik hebben gemaakt van crowdfunding

Impulse.brussels - het Brussels agentschap voor de onderneming - begeleidt ondernemingen bij hun zoektocht naar financiering. Meerdere klanten van het agentschap hebben reeds gebruikgemaakt van crowdfunding:

• via My Micro Invest: Intuitim, Belgi Beer, Domobios

• via Kiss Kiss Bank Bank: Louis Le Sec, Co-oking, Champignon de Bruxelles

• zonder extern platform: Brussels Beer Project

Rodolphe d’Udekem d’Acoz, Business & Finance adviseur, Impulse Brussels

NB: dit artikel is gericht op crowdfundingoplossingen in het kader van projecten met economische doeleinden en niet op platformen die zich uitsluitend met culturele en creatieve activiteiten bezighouden (muziek, strips, film, mode, enz.).