Le Pain Levé, een artisanale bakkerij waar u uw prijs kiest

Aanvankelijk kenden Léa Smeesters, Louise Jottrand, Colin Lebrun en Sylvain Launoy elkaar niet. Maar een gemeenschappelijke interesse in brood, een gedeeld sociaal engagement en gelijkaardige bekommernissen maakten dat een economist met een opleiding tot broodbakker, een industrieel ingenieur die teleurgesteld was in zijn specialisatie in de bouw, een ex-studente sociologie en een landbouwkundige met ervaring in de voedingssector en als coach, zijn gaan aankloppen bij de Credal.

^{Lees verder onder het beeld (copyright Didier Bauweraerts)}

“Wij hebben twee prioriteiten”, verklaart Sylvain Launoy. “Enerzijds willen we gewoon lekker brood maken, met lokale, biologische grondstoffen van topkwaliteit met respect voor de producenten. Anderzijds willen we dat ons brood voor iedereen betaalbaar is, zelfs voor diegenen die het financieel moeilijker hebben. In een gezinsbudget zijn de uitgaven voor voeding immers steevast de eerste post waarop bespaard wordt in geval van een tegenslag. Wij weten dat ambachtelijke producenten doorgaans proberen een eerlijke prijs vast te stellen, zowel voor zichzelf als voor zo veel mogelijk klanten, maar dat is heel moeilijk. Wij wilden iets anders doen.” Concreet gezien vind je bij Le Pain Levé dus niet een maar drie verschillende prijzen voor het brood en gebak. Iedereen kiest het tarief dat overeenstemt met zijn financiële positie en zijn maatschappelijk engagement.

Van de theorie naar de praktijk

Het enthousiasme was er dus, net zoals de maatschappelijke overtuigingen. Gedurende bijna een jaar hebben de vier broodliefhebbers bekeken hoe ze de markt en het vak zouden benaderen – een cruciale fase. Sylvain Launoy: “We zijn begonnen met brood te bakken voor vrienden, onze families en een aantal vroege klanten, om na te gaan of we goede recepten hadden. Tijdens de lockdown heeft iedereen geprobeerd een of twee broden te maken. Om er 50 of 100 te bakken, dat is een heel ander paar mouwen! Maar we waren gemotiveerd en stelden vast dat onze creaties aansloegen.” Er was echter nog een drijfveer nodig om een versnelling hoger te schakelen. Die kwam er in de vorm van een projectoproep in de sociale economie.  Het zou nog een jaar duren om het project op poten te zetten, een marktonderzoek uit te voeren, een financieel plan op te stellen dat zou evolueren in de loop der tijd, een lokaal te vinden ... Het bedrijfsmodel moest worden aangepast met het oog op een bijna dagelijkse productie, er waren vaak complexe administratieve beslommeringen en soms onaangename verrassingen.

“Tussen het project en de concretisering lagen een hoop hindernissen”, vertelt Sylvain Launoy. “We hebben heel wat inspanningen moeten leveren om de elektrische installatie en de stedenbouwkundige aspecten in orde te brengen. We hebben onze plannen bijvoorbeeld moeten wijzigen toen we vernamen dat we geen houtoven mochten gebruiken in de Josaphatwijk in Schaarbeek waar we ons wilden vestigen, en hebben dus een ander type oven moeten kiezen omdat we niet langer wilden wachten. Dus ja, er waren wat onvoorziene obstakels, maar het had erger gekund. We zitten in een tof lokaal met een vriendelijke eigenaar en gemotiveerde klanten.”

Een geslaagde inplanting

Midden december 2020, net voor de feesten, opende Le Pain Levé officieel de deuren. In deze wijk die nog een traditionele ambachtelijke bakkerij miste, zorgde het enthousiasme bij de klanten af en toe zelfs voor files. Die zijn nu opgelost, maar de bewoners zijn ze niet nog niet vergeten. De bakkerij was aanvankelijk drie dagen per week open, maar nu kun je er vier dagen per week terecht van 16 tot 19 uur. Bedoeling is dat deze openingsuren snel worden uitgebreid nadat nog enkele technische moeilijkheden worden opgelost. “De bevolking in onze buurt is zeer divers; we bevinden ons hier op de grens van verschillende soorten wijken”, aldus nog Sylvain Launoy. “Ons doel was niet om het bestaande aanbod te vervangen maar wel om een volledig origineel assortiment aan te bieden. Tegelijk wilden we er geen ‘hipsterzaak’ van maken, maar echt een plek waar iedereen uit de wijk zich welkom voelt. Het is nog vroeg om terug te blikken, maar tot nu toe zijn we zeer tevreden over de feedback van de klanten, het type personen dat hier over de vloer komt en de manier waarop de prijzen worden gekozen. Als we erin slagen langer te openen, zullen we het klantenbestand nog kunnen uitbreiden.”

^{Lees verder onder het beeld}

Een originele en politieke keuze

De bakkerij werkt volledig in eigen beheer. “Voor mij is dat werkelijk een project in het project. Het is niet omdat er geen baas is, dat er anarchie heerst”, verklaart Launoy. “Wij hebben gekozen voor een gelijkaardig model als dat van een wijkgezondheidcentrum. Voor hun statuut heeft het viertal een origineel en militant model gekozen; ondernemers in loondienst zijn immers nog altijd een relatief zeldzaam verschijnsel bij ons. “We hebben overwogen om via een incubator voor start-ups te gaan of voor het zelfstandigenstatuut te kiezen, maar ik denk dat het in de huidige context een politieke keuze is om de sociale zekerheid te versterken en ervoor te betalen. Deze mogelijkheid is er gekomen dankzij het nieuwe wetboek van vennootschappen en verenigingen.”

Efficiënte ondersteuning in het brusselse gewest

Het project van Le Pain Levé kreeg pas echt vleugels toen de initiatiefnemers besloten mee te doen aan een projectoproep in de sociale economie, waarvoor ze een objectief en realistisch financieel plan moesten opstellen. De groep heeft vervolgens een OpenSoon-subsidie verkregen. Met deze gecombineerde subsidies konden ze de lonen van een deel van het team betalen. Op basis van zijn ervaring met de begeleiding van starters heeft Sylvain Launoy een zeer positief oordeel over de steun die aan jonge Brusselse ondernemers wordt aangeboden. “Wij hebben weinig moeilijkheden ondervonden om deze subsidies te krijgen. De betrokken diensten reageerden doorgaans zeer goed. Het feit dat we met deze steun een bescheiden loon kunnen uitkeren aan drie van onze teamleden, is zeer belangrijk. Dat zorgt voor een welgekomen sereniteit, door een deel van de financiële druk weg te nemen in deze periode waarin we nog een hele reeks organisatorische problemen moeten oplossen.”

Daarnaast kon het risico ook worden gespreid met een crowdfundingcampagne. “Als het project mislukt zullen we dus wel geld verliezen, maar geen dramatische bedragen. We gaan geen jarenlange schulden met ons meedragen.” Hoe het ook zij, het tweede jaar van Le Pain Levé zal moeten uitmaken of het project rendabel is en voldoende omzet kan genereren om de initiatiefnemers correct te betalen.

Een sprankeltje zotheid en een hoop realisme

Als ze opnieuw moesten beginnen, zou het viertal niet twijfelen, gesterkt door deze ervaring die Sylvain Launoy graag zou delen met iedereen die het ondernemerschap overweegt. “Ik zou iedereen aanmoedigen om het te proberen, zonder jezelf te veel druk op te leggen. Het project moet leefbaar blijven en voor goede herinneringen zorgen, hoe het ook afloopt. Er bestaat niet één juiste manier om te handelen, maar ik zou ondernemers in spe toch willen aanraden om de zaken in de juiste volgorde te doen, met deze spreuk in het achterhoofd: ondernemen, dat is een sprankeltje zotheid en een hoop realisme – niet omgekeerd.”

Interview : Catherine Aerts