Naar aanleiding van de eenmaking van het arbeiders- en bediendenstatuut werd een regeling rond motivering van het ontslag uitgewerkt bij collectieve arbeidsovereenkomst. CAO nr. 109 voorziet in de eerste plaats in een procedure waarbij de werknemer de werkgever kan vragen om hem de redenen voor zijn ontslag mee te delen en legt sancties op aan de werkgever die dat niet doet.
Voor iedereen?
In principe is CAO nr. 109 van toepassing op alle werknemers die zijn tewerkgesteld op grond van een arbeidsovereenkomst en op de werkgevers die hen tewerkstellen. Er gelden echter een aantal belangrijke uitzonderingen. Zo is de CAO niet van toepassing
- tijdens de eerste 6 maanden van de tewerkstelling
- in geval van uitzendarbeid, studentenarbeid, werkloosheid met bedrijfstoeslag, pensioen, definitieve stopzetting van de activiteiten, sluiting van de onderneming of collectief ontslag
- op werknemers waarvoor een wettelijke, bijzondere ontslagprocedure is bepaald of bij meervoudig ontslag bij herstructurering
- in geval van ontslag om om dringende reden
Wat houdt de ontslagmotivering in?
De ontslagmotivering houdt in dat de werknemer die ontslagen wordt, het recht heeft om van zijn werkgever de concrete redenen die tot zijn ontslag hebben geleid, te kennen.
De motivering van de werkgever moet de nodige elementen bevatten die de werknemer toelaten om de concrete redenen die tot zijn ontslag hebben geleid, te kennen en te beoordelen.
Opgelet !
Vermijd algemene zinnen als “reorganisatie van de onderneming” of “de werknemer voldoet niet”. Dit geeft immers niet concreet aan waarom de werknemer precies ontslagen werd.
We raden u dan ook aan om de ontslagredenen zo goed mogelijk te documenteren. Met alleen een schriftelijke ontslagmotivering in de hand, is het voor de werknemer immers makkelijker om voor een rechtbank aan te voeren dat u “zomaar iets op papier gezet hebt om aan uw motiveringsplicht te voldoen” als u nergens bewijsstukken van heeft.
Een dossier over de te ontslagen werknemer aanleggen waarin u alle evaluatieverslagen en waarschuwingsbrieven opneemt, is dan ook geen overbodige luxe. U doet er in dat opzicht goed aan alle berispingen en aanmaningen schriftelijk te doen. Niet alleen heeft dit meestal meer effect op een werknemer dan een mondelinge waarschuwing, u heeft ook bewijsmateriaal in handen indien de werknemer het ontslag betwist.
En ook...
De RVA heeft het recht om naar de ontslagmotivering van de werkloze te vragen. U heeft er dan ook alle belang bij om ervoor te zorgen dat de motieven die in de ontslagmotivering opgenomen zijn, dezelfde zijn als deze die u vermeldt op de C4. Zo vermijdt u aangeklaagd te worden wegens schriftvervalsing of sociale fraude.
Procedure: verplichting van de werkgever
De werknemer die de redenen voor zijn ontslag wenst te kennen, moet per aangetekende brief aan de werkgever vragen om zijn ontslag te motiveren. Hij moet dit doen binnen een termijn van 2 maanden na het einde van de arbeidsovereenkomst.
De werkgever die een verzoek ontvangt dat aan alle voorwaarden voldoet (aangetekend verzonden en binnen de termijn), moet hier per aangetekende brief op antwoorden.
Hij moet dit doen binnen een termijn van 2 maanden na ontvangst van de aangetekende brief met het verzoek van de werknemer. Om na te gaan of het antwoord tijdig verstuurd werd, geldt de postdatum. Let wel, als werkgever bent u niet verplicht op het verzoek van de werknemer te antwoorden indien u voordien reeds uit eigen beweging het ontslag schriftelijk gemotiveerd had en deze motivering de nodige elementen bevatte die de werknemer toelaten om de concrete redenen die tot zijn ontslag hebben geleid, te kennen en te beoordelen.
Welke sanctie indien u het ontslag niet motiveert ?
Forfaitaire boete
De werkgever zal een forfaitaire, burgerlijke boete die overeenstemt met 2 weken loon aan de werknemer verschuldigd zijn, indien:
- hij het ontslag niet motiveert;
- de ontslagmotivering niet de concrete ontslagredenen of de nodige elementen bevat;
- hij de opgelegde procedure voor de ontslagmotivering niet naleeft (geen aangetekende brief, buiten de termijn).
Sociaal- en fiscaalrechtelijke behandeling van de boete
Op deze boete zijn geen socialezekerheidsbijdragen verschuldigd, aangezien ze door de RSZ niet als loon beschouwd wordt.
Ze zal daarentegen wel onderworpen zijn aan bedrijfsvoorheffing, aangezien het voor de fiscus gaat om een vergoeding toegekend naar aanleiding van de beëindiging van de arbeidsrelatie.
Wanneer is de boete niet verschuldigd?
Deze boete zal niet verschuldigd zijn als de werkgever het ontslag niet gemotiveerd heeft, omdat de werknemer niet om een ontslagmotivering heeft verzocht of de procedure om de motivering te vragen niet gevolgd heeft.
De boete zal evenmin verschuldigd zijn indien de werknemer om een ontslagmotivering verzoekt, terwijl de werkgever reeds uit eigen beweging het ontslag schriftelijk gemotiveerd had en dus niet meer verplicht is op het verzoek van de werknemer te antwoorden.
Cumulregels
De boete is cumuleerbaar met de vergoeding verschuldigd in geval van kennelijk onredelijk ontslag.