Zelfstandigen: betere bescherming in geval van gelijkstelling met bijberoep

Artikel 37: waarover gaat het?

Soms kriebelt het echt om een kleine zelfstandige activiteit op te starten. Je wil bijvoorbeeld Tupperware parties organiseren voor je vriendinnen. Of je wil een kleine webshop beginnen in tweedehands babykleding. Met andere woorden: je doet het veel meer voor de fun dan voor de poen.

Het kan gebeuren dat jij door je professionele situatie – je hebt bijvoorbeeld geen beroep – daarvoor moet aansluiten als zelfstandige in hoofdberoep. Je kan dan gebruik maken van de regeling “artikel 37” als je netto belastbaar jaarinkomen onder de 7.253,83 euro blijft (bedrag 2019). Je wordt dan gelijkgesteld met bijberoep, en betaalt zo lagere sociale bijdragen.

Voor wie?

Met de artikel 37-regeling betaal je als zelfstandige in hoofdberoep bijdragen die normaal alleen van toepassing zijn voor zelfstandigen in bijberoep. Soms ben je zelfs volledig van bijdragen vrijgesteld. Je moet wél op een of andere manier je socialezekerheidsrechten opbouwen. En dat is onder deze voorwaarden het geval:

• je bent gehuwd en je wettelijke partner bouwt volwaardige rechten op voor pensioen, kinderbijslag en ziekteverzekering

• je geniet een overlevingspensioen, en vrijwaart zo je rechten op ziekteverzekering, kinderbijslag en pensioen.

• je bent een lokale politieke mandataris met een suppletief statuut die zijn inkomsten beperkt, en vraagt vrijstelling (geen vermindering) van sociale bijdragen aan op basis van artikel 37

• je bent een vastbenoemde leerkracht, bouwt je pensioen op als ambtenaar en werkt parttime of tussen de 50 en de 60 % in het onderwijs

Wil je in aanmerking komen voor artikel 37, vink gewoon het vakje aan bij “artikel 37” wanneer je aansluit bij je sociaal verzekeringsfonds.

Sociale rechten opbouwen ondanks gelijkstelling met bijberoep

Wie kiest voor de toepassing van artikel 37, betaalt in principe lage bijdragen, waar geen sociale rechten tegenover staan. Als je een wettelijke of verminderde voorlopige bijdrage betaalt die minstens gelijk is aan de minimumbijdrage voor een zelfstandige in hoofdberoep, dan kan je als zelfstandige met toepassing van artikel 37 echter toch een sociale uitkering ontvangen – net zoals een zelfstandige in hoofdberoep.

Terugbetaling sociale uitkeringen

Van zodra je sociaal verzekeringsfonds je definitief netto belastbaar inkomen kent, wordt je definitieve sociale bijdrage berekend. Als bij deze herziening blijkt dat je uiteindelijke inkomen toch onder de inkomensgrens van artikel 37 ligt, zou art. 37 ‘heropleven’ en zou je teveel betaalde bijdragen terugbetaald krijgen.

Als gevolg daarvan is het mogelijk dat je eigenlijk geen recht meer hebt op de uitkering die je eventueel ontvangen hebt. Deze zou jij op jouw beurt moeten terugbetalen. Om deze scheve situatie in de toekomst te vermijden, werd de regeling van artikel 37 nu aangepast.

Voortaan automatisch van artikel 37 naar hoofdberoep

Voortaan zal je sociaal verzekeringsfonds je automatisch als een zelfstandige in hoofdberoep beschouwen wanneer je een wettelijke voorlopige bijdrage betaalt die minstens even hoog is als voor een zelfstandige in hoofdberoep.

Op deze manier vermijd je eventuele uitkeringen die je zou ontvangen hebben, te moeten terugbetalen als gevolg van de herziening van je sociale bijdrage.

Opgelet: deze automatische omschakeling geldt pas vanaf bijdragejaar 2019. Dreig je uitkeringen te verliezen als gevolg van de terugbetaling van bijdragen van 2017 of 2018? Vraag je sociaal verzekeringsfonds dan expliciet om de terugbetaling te beperken tot de minimumbijdrage voor een zelfstandige in hoofdberoep. Zo kan je je uitkeringen alsnog behouden.

Wil je alsnog onder artikel 37 aangesloten blijven, dan moet je hiervoor uiterlijk op 31 december van het bijdragejaar een vermindering van je hoge voorlopige sociale bijdragen aanvragen. Je sociaal verzekeringsfonds moet deze vermindering goedkeuren.

Is dit niet het geval, dan krijg je vanaf 1 januari van dat bijdragejaar het statuut van zelfstandige in hoofdberoep. Dit blijft ook zo wanneer je uiteindelijke inkomen bij de berekening van je definitieve bijdragen onder de inkomensgrens van artikel 37 blijkt te liggen. Wil je hierna toch opnieuw een beroep doen op artikel 37, dan kan dat pas vanaf 1 januari van het volgende bijdragejaar. Je moet dit opnieuw aanvragen bij je sociaal verzekeringsfonds.

Retroactieve toepassing artikel 37

Ook wanneer je de toepassing van artikel 37 voor een periode in het verleden aanvraagt, hou je best rekening met het hele plaatje. Krijg je door de toepassing voorlopige bijdragen terugbetaald, dan kunnen eventuele uitkeringen die je ontvangen hebt in het gedrang komen.

Om dit te voorkomen, krijg je bij een retroactieve aanvraag niet zomaar alle bijdragen terugbetaald:

• Enkel voorlopige bijdragen die nog niet herzien werden, kan je recupereren. Sinds bijdragejaar 2018 is dit niet meer beperkt tot de voorlopige bijdragen van starters; ook voorlopige bijdragen van gevestigde zelfstandigen kunnen dus terugbetaald worden onder dezelfde voorwaarden.
• Heb je een uitkering ontvangen op basis van de betaling van je bijdragen, dan is er geen terugbetaling mogelijk.

In elk geval zal je sociaal verzekeringsfonds je bijdrage pas effectief terugbetalen bij de herziening.

Verandert je situatie?

Ben je gelijkgesteld aan een zelfstandige in bijberoep, maar wijzigt er iets in je situatie? Breng dan zo snel als mogelijk je sociaal verzekeringsfonds op de hoogte en leg - zo nodig - bewijsstukken van de wijziging voor. Zij passen dan je statuut en overeenkomstige bijdrageberekening aan.

In de volgende gevallen voldoe je niet meer aan de voorwaarden voor artikel 37-regeling, en moet je actie ondernemen

• Wijziging burgerlijke staat
• De werksituatie van je wettelijke partner verandert
• Je loontrekkende activiteit werd verminderd
• Einde politiek mandaat

Bronnen: Liantis, Acerta, Xerius