Starten in de horeca: welke vergunningen heb je nodig?

Wil jij graaf een horecazaak openen in Brussel maar zie je door de administratieve verplichtingen het bos niet meer? In dit artikel ontdek je welke vergunningen en documenten je nodig hebt voordat je je zaak kunt opstarten. Daarnaast bundelde hub.info alle vereisten en wettelijke verplichtingen in een praktische checklist – onmisbaar om met een gerust hart te beginnen.

Documenten die over jouw capaciteiten als ondernemer gaan

Moraliteitsattest

Het moraliteitsattest geeft aan dat je geschikt bent om gegiste en sterke dranken te schenken. Je kunt het attest verkrijgen door met je identiteitskaart langs te gaan bij de gemeente waar je ingeschreven staat in het bevolkingsregister.
Het wordt afgeleverd aan elke persoon die - permanent of occasioneel - gaat werken of werkt in de verkoop van drank (horeca, snack, ...). Iedereen die binnen je onderneming dranken schenkt, dient dit attest dus op zak te hebben. Heb je een vennootschap? Dan hebben je medezaakvoerders er ook één nodig.

Beroepskennis

Voor sommige horeca-activiteiten dien je je sectorale beroepsbekwaamheid te bewijzen. Wie de activiteit als restaurateur of traiteur wilt uitoefenen, dient die bekwaamheid aan te tonen. Onder de activiteit van restaurateur of traiteur-banketaannemer moet worden verstaan: hij of zij die gewoonlijk en zelfstandig warme of koude maaltijden bereidt die bestemd zijn om ter plaatse in de inrichting te worden gebruikt of op bestelling buiten de inrichting door hem worden opgediend.

Bereiding betekent hier elke handeling waarbij een gerecht wordt klaargemaakt, samengesteld, geschikt, opgewarmd of ontdooid.

Sommige activiteiten vallen niet onder de reglementering van sectorale beroepsbekwaamheid. Je vindt de lijst met uitzonderingen op deze link.

Veiligheid

Brandveiligheidsattest

Je dient de gemeente altijd een brandveiligheidsattest te bezorgen om te bewijzen dat je zaak aan de brandpreventienormen voldoet. In de meeste gevallen krijg je het attest pas nadat de brandweer van Brussel je zaak bezocht heeft.

Alle informatie voor Brussel vind je op de website www.pompiers.brussels.

Horeca of handel? 

Horecazaken hebben heel vaak een nieuw attest nodig bij een verandering van uitbater. Voor detailhandelszaken is dit waarschijnlijk minder het geval.

In beide gevallen moeten toekomstige horeca-/commerciële exploitanten contact opnemen met hun gemeente om te weten te komen of ze een certificaat nodig hebben. Dit hangt af van de plaatselijke voorschriften.

Hoe krijg je een veiligheidsattest? 

1. In de eerste plaats raden we aan om te bellen naar de dienst Preventie van de Brusselse brandweer. Op administratieve vragen krijg je meteen een antwoord. Heb je eerder een technische vraag over de benodigde installaties, dan belt een officier je terug om aan te geven welke de voornaamste regels zijn die je moet volgen en welke regelgeving van toepassing is voor jouw zaak.
    
2. Zodra je de officier aan de lijn hebt gehad, zijn aanbevelingen hebt gevolgd en het nodige hebt gedaan in jouw zaak, vul je een formulier in om een bezoek van de brandweer aan te vragen. Stuur dat formulier naar prev@firebru.brussels. De datum van het bezoek wordt vastgelegd in overleg met de brandweer. Voor de dossierkosten betaal je een forfaitair bedrag van 60 euro en elk bezoek kost 100 euro per uur. Over het algemeen duurt een bezoek aan een horecazaak één uur.
    
3. Als er tijdens het bezoek gebreken worden vastgesteld, bezorgt de brandweer jou het controleverslag waarin deze gebreken als opmerkingen worden toegevoegd. De gemeente ontvangt dat verslag ook. Daarna zul je gevraagd worden om de gebreken te verhelpen. Om te laten controleren of je de aanbevelingen van de brandweer hebt gevolgd, moet je foto's sturen als bewijs (als de gebreken die je moest verhelpen gefotografeerd kunnen worden, zoals het plaatsen van brandblussers bijvoorbeeld). Die foto's voeg je als bijlage bij het oorspronkelijke formulier dat je opnieuw moet versturen.
   Kun je de aanpassingen niet met foto's aantonen? Dan moet je opnieuw een afspraak maken voor een bezoek (tegen hetzelfde tarief als je eerste afspraak).
    
4. Is alles in orde? Dan ontvang je het attest zonder opmerkingen.:

Zie voor nog meer details het Vademecum dat de brandweer over dit onderwerp heeft gemaakt. 

Opgelet: Je moet je attest zelf na zeven jaar vernieuwen. Je ontvangt dus geen waarschuwing. Start je zonder attest, dan riskeer je een geldboete en een gedwongen sluiting.

Aangifte voor camerabewaking

Voor je camera’s installeert, ben je verplicht een aangifte in te dienen. Je kunt de aangifte doen via aangiftecamera.be.

Hygiëne

Erkenningen, toelatingen en registratie FAVV

Een operator die in België actief is in de voedselketen mag geen enkele activiteit uitoefenen zonder eerst door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) geregistreerd, erkend of toegelaten te zijn.

De erkenning, toelating of registratie moet opgesteld/afgegeven zijn voordat je met je activiteiten start. Elke wijziging of stopzetting van de activiteiten moet eveneens worden gemeld aan het FAVV.

Afhankelijk van je sector moet je een van de volgende vergunningen behalen:

• Een registratie krijg je wanneer je levensmiddelen serveert die voorverpakt zijn en een houdbaarheidsdatum hebben van drie maanden en niet koel bewaard worden, zoals chips of
  conserven. 
• Wanneer je een toelating krijgt, betekent dit dat je voedsel verkoopt dat je eerst bewerkt hebt of niet voorverpakt is, zoals een maaltijd in een restaurant.
• Als je start met een industrieel bedrijf dat levensmiddelen produceert, zoals vis of vlees, heb je een erkenning nodig. 

Hygiëneattest

De hygiënedienst van je gemeente zal meestal komen controleren of je zaak aan de hygiënenormen voldoet. Hiervoor neem je contact op met de horecadienst van je gemeente.

Je zaak uitbaten

Stedenbouwkundige vergunning

Een handelszaak ombouwen tot snackbar of een restaurant ombouwen tot bar kan alleen wanneer een stedenbouwkundige vergunning werd bekomen. Hetzelfde geldt voor het plaatsen van een uithangbord, bouwwerken, afbraakwerken, renovaties of het verbouwen van een gebouw.

De stedenbouwkundige vergunning is een toelating gekoppeld aan een gebouw, die er het gebruik, het uitzicht, de dragende structuur enz. van bepaalt. Ook bepaalde terreinen vallen onder een stedenbouwkundige vergunning.

Er moet dus worden bepaald of er een nieuwe vergunning nodig is voor bepaalde handelingen of werken (bijv. bouw, afbraak, wijziging van bestemming of gebruik, vellen van hoogstammige bomen, aanzienlijke wijziging van het bodemreliëf, plaatsing van reclame of uithangborden, een schoorsteen of een luik, vervanging van een groot raamwerk).

Opgelet: Controleer voor je een handelshuurovereenkomst ondertekent altijd de bestemming van een perceel of een pand bij de dienst Stedenbouw van de gemeente.

Exploitatievergunning

In de meeste gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, moet men voorafgaand een uitbatingstoelating aanvragen om een horecazaak te openen.

De aanvraag wordt ingediend bij de dienst Middenstand. Sommige gemeenten beschikken over een cel die zich specifiek bezighoudt met de horecazaken.

De gemeente levert die toelating af nadat ze heeft gecontroleerd of de toekomstige uitbater voldoet aan de wettelijke verplichtingen en de nodige formaliteiten heeft vervuld. Ze kan ook een inspectie komen doen vooraleer de opening van de zaak toe te staan.

De gemeente vraagt doorgaans de volgende documenten:

• een brief waarin de opening wordt aangevraagd en de geplande activiteit wordt beschreven (eventueel met een plan ter ondersteuning;
• een kopie van de identiteitskaart van de uitbater;
• een bewijs van goed zedelijk gedrag voor de vennoten en beheerders (naargelang de gemeente aan te vragen bij de politiedienst of bij een andere gespecialiseerde dienst);
• het ondernemingsnummer;
• een kopie van de statuten van de vennootschap;
• een kopie van een document waaruit de toegang tot het beroep blijkt, voor de chef-kok van een restaurant;
• een verslag van een medisch onderzoek, afgeleverd door een arts;
• een objectief attest van een BA-verzekering indien de voor het publiek toegankelijke oppervlakte 50 m² of meer bedraagt;
• een bewijs van de controle van de elektrische installaties, uitgevoerd door een erkende instelling;
• een bewijs van toelating door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV);
• een gunstig verslag van de preventiedienst van de brandweer (DBDMH);
• een bewijs van de stedenbouwkundige vergunning, indien een dergelijke vergunning noodzakelijk is krachtens de stedenbouwkundige wetgeving;
• een kopie van het contract voor het ophalen van het afval;
• desgevallend een toelatingsaanvraag voor aanleg van een terras (met plan van het terras en de omliggende publieke ruimte);
• desgevallend een positief advies voor de slijterij van gegiste dranken en een vergunning voor de slijterij van sterke drank (afgeleverd door de gemeente).

Er wordt vaak een gemeentelijke heffing gevraagd bij opening, heropening of overname van een horecazaak.

Voor meer info kan je je best richten tot de dienst Middenstand van de gemeente waar je zaak is gevestigd.

Vergunning voor het verstrekken van gegiste en/of sterke dranken

Om een slijterij waar gegiste dranken (bier en wijn) worden verkocht te kunnen openen en exploiteren, moet men een positief advies krijgen van de gemeente. Deze controleert de deugdzaamheid van de exploitant en de sanitaire omstandigheden wanneer het gaat om een vaste slijterij.

De verkoop van sterke drank (alcohol) is onderworpen aan een vergunning. Die vergunning kun je aanvragen bij de gemeente. Ongeacht of het gaat om een vaste of een ambulante slijterij, controleert de gemeente de deugdzaamheid van de exploitant, alsook de sanitaire omstandigheden wanneer het gaat om een vaste slijterij.

En als de sterke drank aan het publiek wordt verkocht of gratis wordt aangeboden in een ruimte die opengesteld wordt ter gelegenheid van een avondfeest of een evenement? In dat geval dient de organisator van het evenement geen stappen te ondernemen om een vergunning aan te vragen. Opgelet: sommige gemeenten vereisen wel een “speciale toelating van het college van burgemeester en schepenen” voor de verkoop van sterke drank tijdens culturele, sportieve en politieke evenementen.

Doorgaans moet men zich richten tot de dienst Middenstand van de gemeente waar de inrichting zich bevindt om die toelatingen te verkrijgen. Sommige gemeenten beschikken over een cel die zich specifiek bezighoudt met de horecazaken.

De gemeente zal je doorgaans een bewijs van goed zedelijk gedrag en een fotokopie van je identiteitskaart vragen.

Naargelang de gemeente kan het recht worden aangevraagd om een dossier te openen.

Opgelet: het spreekt voor zich dat je geen alcoholische dranken mag schenken voordat je je vergunning hebt. Maar wist je ook dat het verboden is om alcoholische dranken in te slaan voordat je deze vergunning hebt?

Terras of voorwerp op het openbare domein

In de hele Brusselse regio is de installatie van terrassen onderworpen aan een reglementering. Het is dus noodzakelijk om toelating aan te vragen bij de gemeentelijke overheid. Meestal wordt een vergunning afgeleverd voor één jaar.
Er zijn ook vergunningen voor specifieke evenementen. Vraag ernaar bij de gemeente.
Elke gemeente heeft zijn eigen reglement.
Lees meer

Afspelen van muziek

Als je muziek wilt afspelen in je zaak, restaurant, snackbar, taxi ... moet je vooraf een aangifte doen bij SABAM om de artiesten een eerlijke verloning te bezorgen. Je betaalt dus jaarlijks een forfaitair bedrag dat afhankelijk is van je activiteitensector. Alle informatie en de procedure zijn terug te vinden op deze pagina en op de website van SABAM.

Geluidsnormen

Let er ook op om de geldende geluidsnormen op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest na te leven en geen geluidshinder te veroorzaken. Alle informatie hierover vind je op deze pagina.

Kansspelen drankgelegenheid vergunning C

Je mag als café-uitbater kansspelen beschikbaar stellen voor je klanten. Toch zijn er slechts twee toegelaten: Bingo en One-ball. Hiervoor heb je de toelating nodig van de Kansspelcommissie.

Bij vragen kun je steeds contact opnemen met de adviseurs van hub.info, hetzij telefonisch, van maandag tot vrijdag van 9.00 tot 13.00 uur en op dinsdag van 16.00 tot 18.00 uur, hetzij via het formulier op deze website.

Geregistreerd kassasysteem

Alle HoReCa uitbaters moeten een controledocument afgeven aan de autoriteiten. Dit zijn nota's, ontvangstbewijzen of kassabonnen van een kassasysteem.

De FOD Financiën heeft een site gewijd aan dit onderwerp met praktische en technische details.

Afvalinzamelingscontract

Als handelaar ben je verplicht om een afvalinzamelingscontract te ondertekenen bij een geregistreerde afvalophaler.

Ben je op zoek naar mogelijkheden om de afvalhoeveelheid te verminderen? Er bestaan heel wat bronnen die je kunnen helpen om afvalvrij te worden. Meer informatie? Neem hier contact op met jouw zero-afval adviseur zerowasteretail@leefmilieu.brussels 

Openingsuren

De openingsuren van de detailhandel worden geregeld door een federale wet.

Handelszaken die diensten aanbieden zoals restaurants, cafés, kappers etc. zijn hier niet aan onderworpen.

De wet op de detailhandel legt onder meer een wekelijkse rustdag op en beperkt de openingsuren van de daghandel (van 5 tot 20 uur op weekdagen en van 5 tot 21 uur op vrijdag en de dag voor een feestdag) of van nachtwinkels (van 18 uur tot 7 uur ‘s ochtends). Er zijn afwijkingen mogelijk afhankelijk van het type handelszaak. 

Er bestaan ook gemeentelijke afwijkingen tijdens bijzondere evenementen: solden, eindejaarsfeesten, braderijen... De gemeente publiceert elk jaar een lijst met de dagen waarop de afwijkingen gelden.

Voor toeristische centra gelden eveneens afwijkingen op de wetgeving betreffende de openingsuren of de wekelijkse rustdag. 

Rookverbod

Het is verboden te roken in besloten openbare ruimten. Een horecazaak is per definitie niet roker. Er moet een zichtbare signalisatie worden aangebracht die herinnert aan het rookverbod. Dit kan onder de vorm van pictogrammen of verbodsteksten.

Roken is toegelaten op het terras, op voorwaarde dat het terras aan één zijde helemaal open is. Het is ook mogelijk om een rookkamer te voorzien in de horecazaak. Er moet echter wel worden voldaan aan een aantal voorwaarden.

Alle informatie is terug te vinden in de brochure uitgegeven door de FOD Volksgezondheid.

Gemeentebelasting opgelegd aan de handelszaken

De Brusselse gemeente hebben een eigen belastingbevoegdheid. Elke gemeente kan dus om verschillende redenen belastingen innen, bijvoorbeeld: een belasting op nachtwinkels, op het gebruik van de openbare weg, op commerciële winkels, op de bezetting van een gemeentelijk huurpand....

Voor meer informatie kan je de lijst van gemeentebelastingen raadplegen of kan je contact opnemen met de gemeenteontvanger van jouw gemeente.

Handige checklist

Een restaurant, café of bar starten in Brussel? Deze handige checklist geeft een duidelijk overzicht van alle administratieve stappen en wettelijke verplichtingen die je moet doorlopen om jouw project waar te maken.

Download gratis de checklist